Kỹ thuật trồng Sâm Ngọc Linh đơn giản và năng suất

Thời vụ gieo và xử lý hạt giống:

• Sau khi thu quả, để nguyên vỏ và đem gieo ngay (nếu quả có 2 hạt thì tách riêng).
• Sau khi thu quả, ủ khoảng 5 ngày đem chà xát và đãi sạch để loại bỏ phần thịt quả, để ráo; sau đó ngâm trong dung dịch nước tỏi 10 – 15% (1,0 – 1,5kg tỏi giã nhỏ ngâm với 10 lít nước, lọc lấy nước) trong khoảng 30 – 45 phút để ngừa một số nấm bệnh và tăng sức đề kháng cho cây con, rồi đem gieo.

Kỹ thuật gieo hạt:

• Sử dụng phương pháp truyền thống, gieo hạt trực tiếp lên luống (phương pháp gieo hạt giống trong khay chuyên dụng và đặt khay cách ly mặt đất trong nhà bảo vệ đang được thử nghiệm, có kết quả tốt, sẽ có hướng dẫn để áp dụng).
• Đất làm vườn ươm phải chọn ở những vùng tương đối bằng phẳng, dưới tán rừng, có độ tàn che của rừng từ 80% trở lên, đất giàu mùn, sạch nguồn bệnh, thoát nước tốt.
• Dọn sạch cỏ dại, lên luống có mặt luống cong hình mu rùa, rộng 0,8 – 1,0 m, cao 0,2 – 0,3 m, dài không quá 10 m theo hướng đường đồng mức để hạn chế xói mòn. Nên bổ sung thêm mùn núi (mùn được phân hủy từ xác bã thực vật) để tăng cường dinh dưỡng cho đất.
• Hạt được gieo trong rãnh sâu 2 – 3 cm, với mật độ khoảng 01lon hạt/2 m2 đất (1 lon hạt tương đương với 1.000hạt). Lưu ý, không gieo các hạt dính sát nhau, khoảng cách giữa các hạt phải trên 2 cm.
• Sau khi gieo xong, lấp đất và phủ một lớp lá khô, cỏ tranh trên mặt luống để giữ ẩm, ấm cho hạt, hạn chế cỏ dại và chống xói mòn.

Kỹ thuật chăm sóc sau khi gieo hạt:

• Để đảm bảo cho cây giống trong vườn ươm sinh trưởng phát triển thuận lợi, tốt nhất nên làm nhà che bằng ni lông trắng hay lưới nhằm hạn chế tác động của ngoại cảnh (mưa to, hiện tượng sương lạnh…) đến sinh trưởng phát triển của cây giống trong vườn ươm.
• Thường xuyên theo dõi, sửa chữa rãnh luống và mương thoát nước, không để vườn ươm bị đọng nước, ngập úng khi có mưa.
• Khi cây giống bắt đầu mọc mầm (5 – 10% hạt đã mọc mầm), thu dọn phần lá cây, cỏ chưa hoai mục trên mặt luống để cây giống sinh trưởng phát triển thuận lợi.
• Thường xuyên theo dõi tưới nước cho cây, đảm bảo đất đủ ẩm.
• Làm cỏ thường xuyên, kết hợp với việc bổ sung mùn núi, nhưng chú ý không làm tổn thương đến cây giống.
• Thường xuyên theo dõi, phát hiện kịp thời những đối tượng dịch hại tấn công cây giống trong vườn ươm để có biện pháp quản lý hiệu quả.
• Dùng lưới nilon căng đứng, cao 35 – 40 cm quanh luống hoặc quanh vườn để ngăn chuột, dúi… cắn cây con.
• Khi cây đã mọc đều, nếu có điều kiện nên bứng trồng vào khay và đưa vào chăm sóc trong nhà có mái che, đặt trên giàn đỡ cách ly mặt đất để quản lý, chăm sóc đảm bảo hơn. 
• Việc chăm sóc đúng ký thuật giúp đạt tỷ lệ nảy mầm cao và cây mầm phát triển mạnh khỏe.

Tạo cây con từ mầm non:

• Cây trồng từ đầu mầm: Cây giống đầu mầm là phần mầm của thân rễ (đoạn thân có các mắt) dài khoảng 3 – 4 cm (tính từ vị trí tiếp giáp với thân khí sinh), phía trên chừa lại 1 đoạn thân khí sinh dài 5 – 7 cm. Khi thu hoạch phần củ, cắt chừa lại phần mầm của thân rễ (đoạn thân có các mắt) để trồng.

Kỹ Thuật trồng sâm Ngọc Linh từ cây con

Kỹ thuật chọn sâm Ngọc Linh giống:

• Cây giống khi trồng tốt nhất là 1 năm tuổi trở lên.
• Chiều cao thân trung bình từ 10cm trở lên.
• Đường củ từ 0,3cm, có 2 đến 3 rễ chính.
• Cây không bị bệnh.

Thời vụ trồng cây

• Với tiểu khí hậu vùng Ngọc Linh, có thể trồng Sâm quanh năm (trừ các tháng mùa mưa chính) nhưng do phụ thuộc vào điều kiện cây giống đủ tiêu chuẩn nên vụ trồng phổ biến từ tháng 7 – 9 hằng năm khi cây giống đạt 1 năm tuổi; ngoài ra, có thể trồng từ tháng 3-5 với cây giống lưu vườn hơn 1 năm tuổi.
• Không nên trồng vào những ngày nắng gắt hay mưa lớn.Thời gian tốt nhất để trồng cây là vào buổi chiều,để cây kịp thích ứng với khí hậu thời tiết.

Thiết kế vườn, và chuẩn bị đất

Thực hiện nghiêm ngặt yêu cầu hạn chế tối đa những tác động bất lợi đến môi trường rừng, để vừa bảo vệ rừng, vừa tạo môi trường sống thích hợp cho sâm trồng. Sâm có thể sinh trưởng – phát triển tốt khi mọc sát gốc các cây gỗ, cây tái sinh. Trong thiết kế vườn và chuẩn bị đất trồng, chỉ phát dọn tối thiểu dây leo, bụi rậm; tuyệt đối không được tác động đến cây gỗ và cây tái sinh.

Đây là video chúng tôi chuẩn bị đất để ươm giống, mọi người nên làm theo để có chất lượng sâm tốt nhất:

Thiết kế vườn trồng Sâm Ngọc Linh:

• Lựa chọn đất trồng: Lựa chọn các vùng đất dưới tán rừng tự nhiên ở đai cao từ 1.200 m trở lên, còn giữ kết cấu rừng tự nhiên và có độ che phủ rừng từ 70% trở lên, giàu mùn, đủ ẩm, nên trộn thêm cùng với vỏ cà phê,để cho cây thêm nhiều dinh dưỡng.
• Trong vùng lựa chọn, thiết kế các băng chừa và băng trồng đồng mức, xen kẽ nhau, rộng 8 – 10mét và chừa lại phần đỉnh trên cùng xuống đến băng trồng ít nhất 50mét.
• Phát dọn dây leo, bụi rậm để tạo các lối đi lại trong vườn Sâm: Lối đi lại giữa các băng đồng mức, rộng 0,8 mét. Lối đi lại theo hướng dốc, rộng 0,8-1mét, thiết kế zích – zắc và với số lượng tối thiểu để hạn chế xói mòn.
• Đối với phần đỉnh dốc và băng chừa, giữ nguyên hiện trạng, nghiêm cấm mọi tác động
• Đối với băng trồng, chỉ được phát dọn dây leo, bụi rậm.Trong các băng trồng, thiết kế 3-4 luống trồng, mỗi luống rộng 1,6 – 2,0 mét để trồng 3-4 hàng sâm. Giữa các luống, phát dọn dây leo, bụi rậm tạo lối đi lại rộng 30-35cm.

Cách chuẩn bị đất trồng Sâm:

• Trên các luống trồng đã được phát dọn dây leo, bụi rậm, giữ nguyên hiện trạng mặt đất (không đánh rãnh lên luống; không thu dọn đá lẫn, gốc cây và thân gỗ chết…; chỉ thu gom thân lá dây leo, cây bụi vừa phát dọn để ủ phân hữu cơ). Đào hố trồng lan theo chiều nghiêng tự nhiên của khu vực trồng, theo quy cách và thẳng hàng để tiện trong việc theo dõi, chăm sóc sau này.

Kỹ thuật trồng Sâm Ngọc Linh:

• Trồng từ cây con: Bứng nhẹ, tách cây con trên vườn ươm hoặc trong khay, tránh xây xát và đứt rễ để đem đi trồng. Đặt cây con vào hố và điều chỉnh sao cho thân cây theo phương thẳng đứng, cổ rễ ngang với mặt đất tự nhiên; lấp đất và dùng tay ấn chặt đất xung quanh gốc cây; lấp đất theo hình mâm xôi để tránh cây bị úng khi mưa; nên trồng thẳng hàng để dễ theo dõi và tiện chăm sóc sau này; lưu ý không làm bể bầu, đứt rễ, dập nát cây khi trồng.
• Trồng bằng đầu mầm: Sau khi chuẩn bị xong đoạn mầm, có thể tiến hành trồng ngay; tương tự như trồng cây con, đào một hốc nhỏ sâu 5 – 7 cm rồi đặt phần thân mầm vào đó, đoạn thân khí sinh hướng lên trên, lấp đất và ấn chặt phần gốc.

Kỹ thuật chăm sóc vườn sâm:

• Năm đầu sau khi trồng, bà con nên thường xuyên theo dõi, trồng dặm lại những cây chết (dặm các cây cùng lứa tuổi). Thường xuyên phát dọn các dây leo, bụi rậm tái sinh và nhổ cỏ trong vườn trồng sâm; chỉ cần cắt, nhổ cỏ cục bộ những cây sát gốc sâm; không cắt, nhổ cỏ khi cỏ không ảnh hưởng đến cây sâm. Không làm cỏ trong mùa mưa, nhất là giai đoạn cây ngủ đông để hạn chế rửa trôi, xói mòn đất.
• Kết hợp với việc làm cỏ, bón bổ sung thêm mùn núi cho cây bằng cách phủ lên mặt đất gần gốc cây một lớp mùn dày khoảng 2 cm, để giúp cây sinh trưởng tốt và cho năng suất cao. Có thể sử dụng các chế phẩm vi sinh ủ với lá mục, lá khô tại chỗ…để bón bổ sung cho cây. 
• Những năm mưa ít trong các tháng mùa khô, đất trồng bị khô, cần tưới nước bổ sung để giúp cây sinh trưởng được thuận lợi. Dọn dẹp cành cây đổ gãy xuống vườn sâm, chăm sóc và khắc phục sớm những trường hợp cây bị tổn thương.

Phòng trừ dịch bệnh cho cây giống Sâm Ngọc Linh

• Sâm Ngọc Linh có năng kháng bệnh tương đối tốt, thỉnh thoảng cây bị sâu ăn lá nhưng không nhiều, không cần phải dùng thuốc. Bệnh phổ biến nhất của cây là bệnh rỉ sắt, thường xuất hiện vào tháng 6 và đầu tháng 9. Bệnh thối cổ rễ xuất hiện vào các tháng trong năm.
• Cần tránh tiếp xúc với ánh nắng trực tiếp, không thì sẽ gậy bệnh vàng lá, quắn lá. Cây sẽ không được khoẻ và không có được hiệu suất cao
• Để phòng trừ dịch hại trên cây Sâm Ngọc Linh hiệu quả, phải áp dụng triệt để biện pháp quản lý dịch hại tổng hợp (IPM), chú trọng việc tạo điều kiện tốt nhất cho cây sâm sinh trưởng và phát triển. Chọn cây giống phải đạt tiêu chuẩn, khỏe, sạch sâu bệnh. Chọn đất tốt để trồng, đất có nhiều mùn, không bị úng nước, có độ tàn che từ 70% trở lên.
• Tăng cường các biện pháp canh tác như: Vệ sinh vườn, thu gom, cách ly cây bệnh… để hạn chế các đối tượng dịch hại gây hại.
• Thường xuyên kiểm tra, phát hiện sớm các đối tượng dịch hại, xử lý kịp thời bằng các biện pháp thủ công như: cắt tỉa lá bị bệnh, nhổ bỏ và xử lý cây bệnh,…Cần làm bẫy lồng, bẫy kẹp, dụng cụ xua đuổi… hoặc dùng nilon, lưới để ngăn các động vật gây hại vườn sâm.

Lưu ý :

• Với những vườn giữ giống, nhân giống sâm, vườn ươm khi có nguy cơ dịch hại nặng, có thể sử dụng thuốc BVTV (ưu tiên sử dụng các loại thuốc sinh học) theo hướng dẫn của cơ quan chuyên môn để bảo vệ tối đa nguồn giống.
• Trồng sâm đúng hướng dẫn kỹ thuật, trồng lan trên mặt đất tự nhiên (không lên luống) để tránh nước mưa tạo thành dòng chảy hay đất trong luống sâm quá ẩm ướt sau mưa nhằm hạn chế bệnh hại sau này, đặc biệt đối với bệnh do vi khuẩn gây hại.
• Ngoài ra, quả sâm có các đối tượng như chuột, chim và các động vật khác rất thích ăn. Vì vậy, khi cây kết quả, phải làm túi lưới bọc chùm quả. Túi lưới được gắn vào 1 que chắc chắn (que dài hay ngắn tùy thuộc độ cao của chùm quả), que được cắm chắc xuống đất. Ngoài tác dụng bảo vệ các đối tượng gây hại, cọc túi lưới có tác dụng giữ cho cây không bị gió, mưa lay đổ do chùm quả nặng.

Thời gian thu hoạch:

• Sâm Ngọc Linh trồng từ cây giống sau 6 ngm có thể thu hoạch được, tuy nhiên năng suất, chất lượng và hiệu quả chưa cao, nên thu hoạch củ khi sâm đạt từ 8 năm tuổi trở lên, tốt nhất vào mùa thu tháng 10 – 12 (khi cây ngủ đông).

Mua Cây & Hạt giống sâm Ngọc Linh ở đâu?

Sâm Ngọc Linh được biết đến là loài sâm có thành phần dược tính tốt nhất trên thế giới và giá trị kinh tế rất cao. Khi đã nhận thức được giá trị của cây sâm Ngọc Linh thì nhiều người đã đổ xô đi mua hạt và cây giống sâm Ngọc Linh về trồng.

Nhưng hầu hết những nơi đăng tin rao bán hạt và cây giống sâm Ngọc Linh đều bán hạt hoặc cây Tam Thất bắc với giá cây giống 1 năm tuổi khoảng 150K. Các bạn hãy lên Xã Trà Mai huyện Nam Trà My, vào tận nơi trồng và nhân giống của Đồng Bào tìm hiểu. Giá bán tại vườn mua số lượng cũng cao gấp 2 gấp 3 giá đó rồi. Giá hạt Tam thất bắc dao động từ 1,5 đến 2 triệu /kg. Giá hạt sâm Ngọc Linh khoảng 150k/hạt còn tính theo cân khoảng 500 triệu/kg.

Do sự chênh lệnh giá trị quá lớn nên rất nhiều đối lượng đã lừa bán hạt giống giả và cây giống giả cho bà con. Nên bà con cần tìm hiểu kỹ về đặc điểm nhận dạng và địa chỉ bán uy tín.

Địa chỉ bán cây giống, hạt giống sâm Ngọc Linh chuẩn

Biết được kỹ thuật trồng sâm Ngọc Linh chính xác. Bà con cũng rất cần phải biết nơi bán Cây giống & Hạt giống chuẩn. Công Ty Vườn Sâm Tuấn Hằng chúng tôi chuyên cung cấp cây, hạt giống sâm Ngọc Linh. Đặc biệt là bán ngay tại vườn, không qua tay trung gian khác. Luôn đảm bảo chất lượng cây và hạt tốt, không sâu bệnh, giá cả cạnh tranh nhất!

• Tại thôn 2, xã Trà Mai, huyện Nam Trà My, tỉnh Quảng Nam.
• Bà con ở xa, mua số lượng lớn tôi sẽ vận chuyển tới tận nơi sau đó hướng dẫn kỹ thuật trồng và chăm sóc. Tôi cam kết sẽ cung cấp đúng, chuẩn cây giống và hạt giống Sâm Ngọc Linh khỏe mạnh tới tay bà con. Nếu bà con phát hiện hàng giả tôi xin đền gấp 10 lần.

Bà con liên hệ hotline: 0935 690 890; 0365 690 890 để cập nhật, và nhận giá tốt nhất! Hoặc đặt hàng trực tiếp cây giống TẠI ĐÂY

Cây giống Sâm Ngọc Linh có mấy loại?

Trên thị trường hiện nay có hai loại cây giống sâm Ngọc Linh: là cây được nhân giống bằng phương pháp nuôi cấy mô (invitro) và cây được ươm mầm từ hạt giống của cây mẹ. Cả hai loại này đều phát triển tốt trong điều kiện tự nhiên thích hợp. Tuy nhiên sau 5 năm thì thành phần saponin của cây invitro có thấp hơn cây ươm từ hạt đôi chút.

• Cây giống Sâm Ngọc Linh có nguồn gốc nuôi cấy mô (invitro): Trước khi bán sản phẩm ra thị trường, chúng tôi đã ươm trồng từ 10 -12 tháng dưới tán rừng nguyên sinh trên đỉnh núi Ngọc Linh cao 2000m. Đảm bảo cây giống khỏe mạnh, không dịch bệnh, sinh trưởng tốt, có củ và ra hoa kết trái.

 

• Cây giống hữu tính: Hạt giống được ươm mầm dưới tán rừng nguyên sinh của núi Ngọc Linh. Khi cây được 1 năm tuổi sẽ bán cho bà con về trồng, tuy nhiên số lượng thường không có nhiều.

Công ty chúng tôi cung cấp cả 2 loại cho bà con, dễ dàng thuận lợi lựa chọn. Phù hợp điều kiện trồng, thổ nhưỡng của mỗi người.

Cách nhận biết cây sâm Ngọc Linh giống:

Sâm Ngọc Linh và Tam Thất Bắc hay sâm Vũ Diệp (tam thất hoang)  đều là cây dược liệu thân thảo thuộc họ Cuồng. Vì cùng họ nên vẻ bề ngoài của chúng đôi khi khá giống nhau và khó phân biệt nhất là khi cây giống rất bé. Theo kinh nghiệm của bà con đồng bào Xê Đăng, ta sẽ căn cứ vào lá sâm để phân biệt.

Lá sâm ngọc Linh có lông ở cả hai mặt và mặt trên nhiều lông hơn mặt dưới. Trên lá có các gân lá và gân lá này xanh thẫm hơn màu lá.

Lá sâm Vũ Diệp (Tam Thất hoang) thì lá không có lông hoặc phiến lá xẻ thùy khá rõ ràng.

Lá Tam thất bắc thì gân lá màu sáng hơn màu nền của lá ( nhìn trắng trắng) và mặt dưới lá không có lông.

Dựa vào đặc điểm của củ thì khá là khó vì nhìn bề ngoài nó nhỏ nhỏ giống y nhau. Chỉ khi nào củ lớn, nhiều năm tuổi thì mới có thể phân biệt được.

Cách phân biệt hạt sâm Ngọc Linh thật giả

Giá trị kinh tế cao là vậy, quý hiếm là vậy nên đã có nhiều đối tượng bán hạt Tam Thất Bắc và hạt sâm vũ diệp giả làm hạt sâm Ngọc Linh. Người không có kinh nghiệm sẽ rất dễ bị lừa vì hai hạt này khá giống nhau. Bạn có thể nhìn bức ảnh dưới đây để phân biệt.

Mùa quả sâm Ngọc Linh bắt đầu từ tháng 7 đến tháng 9, sau hai tháng quả bắt đầu chín và chuyển từ màu xanh sang màu đỏ cam, có chấm đen ở đỉnh. (đôi khi có quả không xuất hiện chấm đen). Mỗi cây sâm Ngọc Linh có từ 10 đến 30 quả, mỗi quả có 1 hoặc 2 hạt. Ở triền tây của núi Ngọc Linh mùa ra hoa kết trái có thể ra sớm hơn triền đông 1 tháng.

Xem chi tiết bài viết : “Phân biệt sâm Ngọc Linh thật giả chuẩn xác nhất“

Những nơi có độ cao thích hợp để trồng cây Sâm Ngọc Linh:

Các núi khu vực phía bắc:

1. Núi Phan Xi Păng tại Sa Pa, Lào Cai cao 3143m trung bình 1613m.
2. Núi Pu Si Lung tại Pa Vệ Sử, Mường Tè, Lai Châu cao 3083m trung bình 1750m.
3. Núi Kỷ Quan San (Bạch Mộc Lương Tử) tại Trung Lèng Hồ, Bát Xát, Lào Cai cao 3049m.
4. Núi Khang Su Văn Pa Vây Sử tại Phong Thổ, Lai Châu cao 3012m.
5. Núi Tả Liên (Cổ Trâu) tại Tả Lèng Tam Đường, Lai Châu cao 2993m.
6. Núi Phú Lương (Tả Chì Nhù) tại Xà Hồ, Trạm Tấu, Yên Bái cao 2985m trung bình 1930m.
7. Núi Nhìu Cốc San tại Bát Xát, Lào Cai cao 965m.
8. Núi Lùng Cúng tại Lùng Cúng, Nậm Có, Mù Cang Chải, Yên Bái cao 2925m.
9. Núi Nam Kang Ho Tao tại Hố Mít, Tân Uyên, Lai Châu cao 2881m.
10. Núi Tà Xùa tại Tà Xùa, Bắc Yên, Sơn La – Bản Công, Trạm Tấu, Yên Bái cao 2865m.
11. Núi Lảo Thẩn tại Bát Xát, Lào Cai cao 2826m.
12. Núi Kiều Liêu Ti tại Hoàng Su Phì, Lào Cai cao 2402m trung bình 1570m.
13. Núi Phu Tra tại Tam Đường, Lai Châu cao 2540m trung bình 1670m.
14. Núi Tây Côn Lĩnh tại Lao Chải, Vị Xuyên, Hà Giang cao 2427m.

Các ngọn núi khu vực miền trung:

1. Núi Phu Xai Lai Leng tại Nậm Càn, Kỳ Sơn, Nghệ An cao 2720m trung bình 1623m.
2. Núi Ngọc Linh (Ngok Linh) Tại Nam Trà My, Quảng Nam – Đăk Glei, Kon Tum cao 2598 trung bình 2208m.
3. Núi Chư Yang Sin tại Krông Bông, Đắk Lắk cao 2422m trung bình 2055m.
4. Núi Mường Hoong tại Mường Hoong, Đắk Glei, Kon Tum2400m.
5. Núi Rào Cỏ tại Hương Quang, Vũ Quang, Hà Tĩnh cao 2286m trung bình 1610m.
6. Núi Ngok Phan tại Kon Tum cao 2251m.
7. Núi Ngok Lum Heo tại Phước Lộc, Phước Sơn, Quảng Nam – Mường Hoong, Đắk Glei, Kon Tum cao 2116m.
8. Núi Ngok Krinh tại Kon Tum cao 2066m.

Trồng sâm Ngọc Linh – Quốc Kế dân sinh

Sâm Ngọc Linh được đánh giá là tốt nhất trên thế giới và gần như tuyệt chủng ở tự nhiên, nên giá trị kinh tế rất cao. Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc coi sâm Ngọc Linh là Quốc Bảo của Việt Nam, là Quốc Kế dân sinh, là hy vọng mới của Việt Nam trong ngành dược liệu và thực phẩm chức năng. Theo ông Hồ Quang Bửu chủ tịch huyện Nam Trà My tỉnh Quảng Nam nhận xét thì 1ha trồng sâm Ngọc Linh sau 5 năm có thể cho thu hoạch lên tới 70 tỷ đồng. Ỏ huyện miền núi Nam Trà My (Quảng Nam) hiện đã có nhiều hộ có tài sản từ 20 – 500 tỷ đồng nhờ trồng Sâm Ngọc Linh dưới tán rừng.

Trong những năm gần đây, đã và đang có nhiều dự án “Nghiên cứu phát triển trồng sâm Ngọc Linh ở một số khu vực có điều kiện sinh thái tương tự vùng núi Ngọc Linh” được thực hiện. Việc di thực sâm Ngọc Linh không chỉ giúp bảo tồn và phát triển nguồn gen quý mà còn giúp đồng bào xóa đói giảm nghèo, làm giàu trên cây sâm và góp phần bảo vệ và phát triển rừng.

Ông Đỗ Văn Chiến, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc cho biết: “Vùng dân tộc và miền núi có nhiều lợi thế so sánh mà vùng khác không có như, tiểu khí hậu, thổ nhưỡng, sinh thái, thích hợp với một số cây ăn quả đặc sản, cây dược liệu. Chuỗi giá trị sâm Ngọc Linh là mô hình điển hình trong phát triển sản phẩm dân tộc thiểu số theo chuỗi”.